به گزارش روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، دومین نشستِ تخصصی کتاب‌خوان با موضوع «اقتصاد مقاومتی؛ ابعاد تحقق عدالت و پیشرفت» با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دانشگاه امام صادق(ع) یک‌‌شنبه ۲۶ اردیبهشت با حضور سکینهخاتون مهدیان مشاور معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد، محمدهادی ناصری‌طاهری مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل نهاد، استادان، دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع) و جمعی از اصحاب رسانه در سالن شهید صدرِ دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد این دانشگاه برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر حسن سبحانی (دکترای علوم اقتصادی)، کتاب «اقتصاد عدالت محور» را که در سال ۱۳۸۸ توسط انتشارات سروش منتشر شده، به حاضران معرفی کرد.
این استاد دانشگاه با یادآوری دوران حضورش در مجلس شورای اسلامی و دغدغه‌هایش در خصوص مشکلات اقتصادی کشور در دهه ۸۰ شمسی خاطر نشان کرد: در آن برهه تلاش می‌کردم که بفهمم بر ما چه می‌گذرد. به این نتیجه رسیدم که یکی از عناصر تشکیل دهنده اقتصاد ما داشتن رویکردی غیرمحابا به اقتصاد سرمایه‌داری و فراموش کردن قانون اساسی است. در برخی از مصوبات مجلس شورای اسلامی تحت عنوان برنامه‌های توسعه اصولی به کار گرفته شده که مخالف اصول قانون اساسی است که اگر بخواهیم آرمان‌های کشور تحقق یابد؛ باید اقتصاد متناسب با آن اصول دنبال شود. این کتاب محصول رویکرد من برای معرفی اصول قانون اساسی و اثبات ادعایی است که این اصول می‌تواند اصولی اساسی قلمداد شود.
دکتر حسن سبحانی با اشاره به اینکه آنچه امروز مطرح می‌شود، نشانه‌گیری بخشی از مشکلات در اقتصاد ایران است، گفت: حل این مشکلات شرایط ما را بهتر می‌کند. این مشکلات که امروز مطرح می‌کنیم، معلول یک سری سیاست‌ها است.
وی ادامه داد: به نظر من مشکلات فعلی اقتصاد ایران ریشه در دور شدن از اصول قانون اساسی است. قانون اساسی، اصول مختلفی دارد. اگر بخواهیم آرمان‌های کشور که عمدتاً در قانون اساسی مندرج است، تحقق پیدا کند، باید اقتصاد همسو با این آرمان‌ها دنبال شود. نمی‌شود با اقتصاد مبتنی بر لیبرالیسم صحبت از رعایت حقوق ملت به سبک و سیاق اسلامی کرد. من مشکلات موجود را معلول اقتصاد سرمایه‌داری می‌دانم که با چارچوب کشور نمی‌خواند.
نویسنده کتاب «اقتصاد عدالت محور» همچنین تصریح کرد: سیاست فعلی می‌خواهد این مشکلات را حل کند. به نظر من حل شدن آن پرداختن به معلول نیست. پرداختن به علت است. من بازگشت به قانون اساسی را راهکار اصلی حل این مشکلات می‌دانم.
یکی از موضوعات مطرح شده در کتاب اقتصاد عدالت محور، بررسی سهم‌بری عوامل تولید است. دکتر سبحانی در توضیح این مطلب تأکید می‌کند: عدالت اقتصادی اگر به این معناست که هر کس به اندازه تلاشی که می‌کند سهم ببرد نیاز به پیش‌نیازی دارد که در این کتاب اسم آن را عدالت اجتماعی گذاشتم. نظام اقتصادی باید به نحوی باشد که نیازهای اساسی مردم تأمین شود. ضرورتاً در عدالت اقتصادی دولت نباید ورود کند. وقتی مردم در این زمینه‌ها برابر شدند، آن زمان هر کس که بیشتر کار کرد و بهره‌وری بیشتری داشت، بهره بیشتری هم ببرد. وقتی افراد فرصت‌های یکسان ندارند، نمی‌توان صحبتی از اقتصاد عدالت محور کنیم.
این نویسنده و پژوهشگر اقتصادی با اشاره به اینکه مطالعه این کتاب، مطالبه‌گری مردم را در بحث‌های اقتصادی افزایش می‌دهد گفت: این کتاب، یک کتاب تخصصی در علم اقتصاد نیست. من معتقدم عدالت احساس خوبی در مردم ایجاد می‌کند برای همین باید به دنبال عدالت اقتصادی برویم. این کتاب می‌گوید اگر می‌خواهیم عدالت را تجربه کنیم، باید به دنبال ایجاد فرصت‌های یکسان برای همه باشیم و این را قانون اساسی هدف‌گیری کرده است. خواندن قانون اساسی می‌تواند مطالبه‌گری مردم را از مسئولان بیشتر کند. بیش از ۹۸ درصد مردم به آن رأی دادند و باید فارغ از جهت‌گیری‌های سیاسی آن را خواند و اجرایش کرد.
در ادامه دومین نشست کتاب‌خوان تخصصی اقتصاد مقاومتی، کتاب «فهم تنوع نهادی» نوشته دکتر مصطفی سمیعی‌نسب، با مخاطبان به اشتراک گذاشته شد.
سمیعی‌نسب با اشاره به اینکه چندین سال در زمینه الگوی ایرانی ـ اسلامی پیشرفت مطالعه و پژوهش کرده است، گفت: باید توجه کنیم که تنوع الگوها باعث تنوع در الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت می‌شود و این تنوع مقوله بدی نیست.
نویسنده کتاب که عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) است با اشاره به اینکه یکی از جریان‌های رقیب اقتصاد متعارف، جریان نهادی اقتصاد بوده است گفت: این جریان در درون خودش دارای سیرتکاملی و تنوع فهم از اقتصاد نهادی بوده است.
وی ادامه داد: ما در مسیر تکاملی جریان اقتصاد نهادی با اندیشه اقتصاددانان نهادی قدیم مواجه هستیم. در بررسی این جریان‌ها وقتی به دیدگاه اندیشمندی به نام خانم «اسروم» می‌رسیم (تمایز او با دیگر اقتصاددانان این است که از رشته دیگری وارد علم اقتصاد شده) متوجه نگاه متفاوت او نسبت به علم اقتصاد می‌شویم. او بارها بر اندیشه میان‌رشته‌ای دانش علم اقتصاد تأکید می‌کند. او تعبیری دارد به نام مهمانی عمومی؛ تعبیرش این است که دوران امپریالیسم دانشی به معنای اینکه یک علم خاص بتواند همه مسائل و موضوعات یک حوزه خاص بشری را حل کند به انتها رسیده و هر دانشی باید محتوایش را عرضه کند و دانش‌های مختلف از محتویات دانش‌های دیگر حداکثر استفاده را بکنند.
دکتر سمیعی‌نسب ادامه داد: این نگاه حاصل نیم قرن تلاش است. انتقاد نسبت به اندیشه نهادی این بود که نظام‌مند نیست و چارچوب ندارد. خانم «اسروم» بحث چارچوب تحلیل و توسعه نهادی را مطرح کرده؛ به این معنا که اگر می‌خواهیم تحلیل نهادی داشته باشیم باید بدانیم بر اساس نظام تحلیلی چه گام‌هایی بر می‌داریم. امروزه همانطور که در کتاب و پیشگفتار گفته شده اندیشه خانم «اسروم» در سیاست‌گذاری عمومی یکی از اندیشه‌های رقیب تئوری‌ها و جریان سیاست‌گذاری عمومی است.
وی تأکید کرد: ما در این کتاب با مسئله الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت و اقتصاد مقاومتی مواجه هستیم و اندیشه خانم «اسروم» کمک می‌کند سازمان ذهنی و الگوهای ذهنی‌مان را بر مبنای قالبی دیگر که در حوزه اقتصاد وجود دارد منطبق کنیم.
مدیرگروه مرکز تحقیقات میان‌رشته‌ای در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به سابقه ترجمه کتاب گفت: زمانی که در مرکز تحقیقات امام صادق(ع) در پروژه «روش‌شناسی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت» کار می‌کردیم، ذهن‌مان به این سمت رفت که خوانشی از اندیشه متعارف داشته باشیم. اهمیت اندیشه‌های خانم «اسروم» این است که سعی کرده مباحث خود را در یک چارچوب نظام‌مند و تئوریک عرضه کند. در حالی که با اندیشه‌های دیگر اندیشمندان نهادی چنین قاعده‌مندی را ندارند.
سومین کتاب که در این نشست معرفی شد؛ «مقدمه‌ای بر روش‌شناسی الگوهای اسلامی ایرانی پیشرفت» تألیف دکتر سیدجعفر حسینی بود.
نویسنده این کتاب در ابتدای سخنانش خاطرنشان کرد: این کتاب نتیجه همکاری‌ام با دکتر پیغامی است. از آن سالی که الگوی اسلامی پیشرفت مطرح شد، برای ما این سؤال مطرح بود که آیا این یک ضرورت بومی و به معنایی مختص جامعه ایرانی است یا ضرورتی که در کشورهای پیشرو هم وجود دارد؟
وی ادامه داد: ما تأکید داشتیم که موضوعاتی مثل الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت بر اساس سنت اجتهادی و عقلی موجود در جهان اسلام و شیعه ذیل عقل عملی می‌گنجد و وارد کردن این بحث در عقل نظری ما را از هدف‌مان دور می‌کند. بر همین اساس مسئله را ذیل موضوعی دیدیم که در جهان غرب با مختصات خاص خودش مورد توجه است.
دکتر حسینی تصریح کرد: نکته مهمی که این کتاب را از کتاب‌های دیگر متمایز می‌کند رسیدن به این نتیجه است که دانش اقتصاد برخلاف صورت آکادمیک خودش، یک وجه زبانی و سیاست‌گذارانه هم دارد. در این کتاب سعی کردیم بگوییم این وجه سیاست‌گذارانه می‌تواند در رمزگشایی الگوی اسلامی ـ ایرانی کمک کند.
وی افزود: رمزگشایی که در روند کتاب بسیار به ما یاری رساند مفروض دانستن این نکته بود که «مسئله ما» با «مسئله دنیای صنعتی و پیشرو» متفاوت نیست، بلکه این پاسخ‌های ماست که متفاوت است.
دکتر حسینی در ادامه با طرح این سوال که «الگوی اسلامی ـ ایرانی» چیست، گفت: ما ابتدا صورت مسئله‌ای به این صورت مطرح کردیم که کشورمان در بخش‌های مختلف پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است اما از آن طرف یک شکاف جدی نیز وجود دارد؛ اینکه در کشورمان بحران‌هایی چون توزیع درآمد، مالیات و مسائل مختلف اجتماعی مواجهیم.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش خاطرنشان کرد: آیا طرح مسئله الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ناظر بر این است که سیاست‌های گذشته را نفی کنیم یا نه مانند یک نخ تسبیح می‌خواهد سیاست‌گذاری‌ها را به هم وصل کند؟ برای پاسخ به این پرسش من از مثال سیستم عامل استفاده می‌کنم؛ اگر شما سیستم عامل خودت را بهروز نکنی بعضی نرم‌افزارها و مسائل را نمی‌توانی اجرا کنی. کشور ما هم با توجه به مسائل منطقه، مسائل جهانی و معاصر باید سیستم‌عامل حکمرانی‌اش را بهروز کند که این الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت نقش بهروز رسانی را ایفا می‌کند.
وی در پایان تصریح کرد: ما در یک طرف «الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت» و در طرف دیگر نیز «اقتصاد مقاومتی» را داریم. در واقع اقتصاد مقاومتی می‌خواهد الگوی اسلامی را محقق کند.
نشست تخصصی کتاب‌خوان «اقتصاد مقاومتی؛ ابعاد تحقق عدالت و پیشرفت» دومین نشست از پنج نشستِ تخصصی کتاب‌خوان برای به‌اشتراک‌گذاری جدیدترین کتاب‌های منتشر شده در حوزه اقتصاد مقاومتی است که از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با همکاری دانشگاه امام صادق(ع) برگزار می‌شود. نخستین نشست تخصصی کتاب‌خوان اقتصاد مقاومتی با عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ مبانی، اهداف و راهکارها» ۱۴اردیبهشت برگزار شده بود.